mgr Sylwia Biedroń

neurologopeda, logopeda, terapeuta wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

 

  Zajmuję się profilaktyką, diagnozowaniem oraz terapią zaburzeń mowy, języka i komunikacji powstałych w wyniku opóźnionego dojrzewania lub uszkodzenia centralnego układu nerwowego u dzieci. Moim zadaniem jest rozwijanie zdolności komunikacyjnych i językowych poprzez stymulację pracy mózgu oraz usprawnianie funkcji prymarnych pacjenta.

 

Neurologopeda pracuje z dziećmi:

• które mają uszkodzenia lub dysfunkcje układu nerwowego,
• które mają obciążenia z okresu ciążowego i okołoporodowego,
• z zespołami genetycznymi,
• z opóźnionym rozwojem mowy, zaburzeniami mowy i komunikacji,
• które urodziły się przedwcześnie lub są z tzw., grupy ryzyka okołoporodowego,
• z autyzmem,
• z mózgowym porażeniem dziecięcym,
• z rozszczepami wargi lub/i podniebienia,
• z opóźnionym rozwojem psychoruchowym,
• z dyzartią,
• z afazją,
• wadami wymowy (dyslalia},
• które się jąkają, mają zaburzenia głosu,
• mają zaburzenia przyjmowania, rozdrabniania i transportowania pokarmów do żołądka (dysfagia).

 

Cele terapii neurologopedycznej:

 

• rozbudowanie zasobu słownictwa czynnego i biernego,
• usprawnianie motoryki narządów mowy,
• poprawienie jakości funkcji językowej, oddechowej, fonacyjnej,
• wypracowanie alternatywnych zachowań komunikacyjnych.

 

    Jednym z najważniejszych aspektów terapii jest współpraca z najbliższym otoczeniem dziecka, praca nad motywacją, mobilizowanie pacjenta do aktywnego i świadomego działania na rzecz poprawy zdolności mowy i komunikacji.

 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

WADY ZGRYZU A WADY WYMOWY

 

wada zgryzu dotylna:

Wadliwa realizacja fonemów spółgłoskowych: /t,d,n/,

/s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /ń/,/j/,

/sz,ż,cz,dż/,/r,l/

oraz głosek dwuwargowych: /p,b,m/

   

wada zgryzu doprzednia: 

Wadliwa realizacja fonemów spółgłoskowych: /t,d,n/,

/s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /ń/,/j/, /sz,ż,cz,dż/, /l,r/,

oraz głosek wargowo-zębowych /f,w/

   

zgryz otwarty

Pozanormatywna realizacja fonemów /t,d,n/, /s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /ń/,/j/,

/sz,ż,cz,dż/ oraz /l,r/

Międzyzębowa realizacja głosek dentalizowanych:

/s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /sz,ż,cz,dź/

Międzyzębowa realizacja głosek:/ t,d,n/ oraz głoski: /l,r/

  

zgryz krzyżowy 

Seplenienie boczne – asymetryczne ułożenie języka w lewo lub prawo podczas realizacji fonemów: /s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /sz,ż,cz,dż/

Rotacyzm boczny – asymetryczne ułożenie języka przy wymowie głoski /r/

 

 

 

 

 

---

  

KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE 3 LATKA :

 

•               ułoży historyjkę obrazkową złożoną z 3 elementów,
•               wymieni od 2 do 3 nazw z danej kategorii np. pojazdy, zwierzęta,
•               buduje zdania logiczne, zgodnie z regułami gramatycznymi, złożone z 3-5 słów,
•               wie, kiedy używamy zwrotów grzecznościowych,
•             podczas rozmowy ma zwróconą twarz do rozmówcy, używa mimiki i gestów.

 

KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE 4-5 LATKA:

 

•    ułoży historyjkę obrazkową złożoną z 4-5 elementów,
•          wymieni od 3-4 nazw danej kategorii (4 latek), od 4-5 (5 latek),
•          wypowiadając się buduje zdania pojedyncze rozwinięte i złożone,
•          ma dobrze ukształtowaną pamięć słuchową, potrafi różnicować paronimy, potrafi powtórzyć    krótką rymowankę,
•          ma opanowany system gramatyczny, używa właściwej formy wyrażeń (odmienia prawidłowo    przez wszystkie przypadki).

 

KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE 6 LATKA:

 

•       potrafi ułożyć historyjkę obrazkową złożoną z 6 elementów,
•       znając definicję słowa, potrafi podać synonim,
•       rozumie relacje czasowe, potrafi poprawnie używać form czasu przeszłego i przyszłego,
•       potrafi wyjaśnić znaczenie niektórych związków frazeologicznych.

 

---

 

 

                 MAMO, TATO POCZEKAJ!!!

    U niemowląt, do 12 miesiąca życia, stymulacja wysokimi technologiami może spowodować:

• brak gaworzenia,
• brak koncentracji na twarzy dorosłego,
• brak wsłuchiwania się w głos dorosłego,
• brak gestów społecznych,
• spowolniony rozwój dużej i małej motoryki.

     Dzieci, które często przebywają w pokoju, w którym włączony jest telewizor, które często dostają do rączki telefon/tablet, by obejrzeć bajkę,

                  MOGĄ:

• mieć kłopoty ze snem,
• być rozkojarzone,
• mieć problemy z empatią,
• mieć trudności w rozumieniu poleceń,
• mieć trudności w rozumieniu emocji,
• być nerwowe, nadpobudliwe, agresywne,
• niechętnie oglądać, słuchać opowiadane im książeczki,
• wybiórczo reagować na swoje imię,
• mieć trudności z akceptowaniem reguł społecznych,
• mieć trudności w rozumieniu języka mówionego,
• mieć opóźniony rozwój mowy.

---

                                                                                                                   

Warto konsultować się z logopedą,

gdy dziecko:

 

• ma 9 miesięcy i nie gaworzy;
• do jedenastego miesiąca nie pokazuje palcem;
• ma rok i nie wymawia pojedynczych słów;
• pierwsze wyrazy wymawia pod koniec drugiego, a nawet w trzecim roku życia;
• ma dwa lata i nie tworzy prostych zdań;
• w czwartym roku życia jest nadal słabo zrozumiałe dla otoczenia;
• nie buduje zdań/nie zadaje pytań/nie opowiada;
• nie potrafi bawić się w zabawy tematyczne/na niby;
• wsuwa język między zęby w trakcie mowy;
• ma nieprawidłową budowę narządów mowy (np. krótkie wędzidełko języka, wady zgryzu);
• nawykowo oddycha ustami;
• śpi z otwartą buzią/chrapie w nocy;
• mówi niewyraźnie;
• jąka się;
• nie reaguje na polecenia, swoje imię;
• nie rozumie, kiedy mówimy szeptem;
• nie utrzymuje kontaktu wzrokowego;
• mówi tylko w domu, milczy w pozostałych miejscach/lub w niektórych wybranych miejscach;
• nie dąży do komunikacji;
• ma trudności z gryzieniem, żuciem pokarmów.

Zawsze, gdy coś w rozwoju mowy niepokoi rodzica.

 

---

Rozwijajmy mowę i myślenie dzieci

 

,, W dzieciństwie niewiele zależy od nas,

wiele zaś od tych, którzy są z nami."    

B. Rocławski 

 

       Wspieranie rozwoju dziecka do twórczego działania jest wyzwaniem dzisiejszej edukacji. Życie we współczesnym świecie uświadamia nam, że istnieje zapotrzebowanie na osoby kreatywne, mobilne, otwarte, umiejące pracować w zespole i sprawnie się komunikować. W odkrywaniu świata, pomaga dziecku rodzina, później przedszkole i szkoła. Ogromne znaczenie ma również własna wielostronna aktywność dziecka. Jest ona przejawem poziomu  rozwoju, jak i jego czynnikiem stymulującym. Dziecko  twórcze to dziecko radosne. Według J.P.Guilforda twórczość jest nieodłącznym składnikiem zdrowia psychicznego, jednym ze sposobów samorealizacji, czynnikiem sprzyjającym osiąganie lepszych wyników w procesie kształcenia, a także wyznacznikiem sukcesów zawodowych. Jednym z warunków aktywnego i twórczego uczestnictwa w życiu każdej jednostki jest sprawne posługiwanie się mową. Mowa współtworzona jest poprzez koordynację aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. Nie należy jednak zapominać o aspekcie umysłowym, dla którego istotą jest kojarzenie znaczeń wyrazów z wytworzonymi dźwiękami. Procesy rozwoju mowy i myślenia są ze sobą wzajemnie sprzężone. Gdy rozwija się mowa, rozwija się też myślenie. Nauczanie komunikatywnej mowy musi opierać się na procesach intelektualnych. Ważnym zadaniem jest organizowanie takich sytuacji, które aktywizują czynności psychiczne dziecka i pobudzają go do wypowiedzi. Sytuacje te muszą się zmieniać, umożliwiać dziecku odkrywanie czegoś nowego, co wywołuje pragnienie wyrażania myśli, uczuć, wątpliwości, wyjaśnień, przypuszczeń, pytań. Taką okazją jest dostarczanie przeżyć estetycznych. Przeżycia estetyczne wiążą się z żywym słowem. Czytajmy więc dziecku i opowiadajmy. Ułatwiajmy przeżywanie treści utworu literackiego stosując odpowiedni akcent, pauzę, wysokość tonu, tempo mowy, siłę, artykulację i barwę głosu. Takie stwarzanie obrazu treści „ przed oczami dziecka”, działa na jego wyobraźnię, pozwala nie tylko słyszeć utwór, lecz również go ,,widzieć". Zachwycajmy się razem z dzieckiem pięknem przyrody, podczas wycieczek, spacerów czy pięknem wytworów człowieka, jego pracy umysłowej i fizycznej. Sprzyjajmy różnym formom dziecięcej twórczości: plastycznej, muzycznej, ruchowej. To cudowne okazje do rozwijania mowy. Powinniśmy w sposób zamierzony i celowy rozszerzać wiedzę dziecka o bliższym i dalszym otoczeniu. Trzeba pozwalać na spontaniczny udział w pracach i zwyczajach domowych, umożliwiać kontakt z książką, dostarczać zabawek dydaktycznych, które mają rozwijać spostrzegawczość, wyobraźnię, emocje, uczucia i zachęcać do mówienia. Pamiętajmy, że ważne jest bogate i zróżnicowane środowisko działania. Dziecko podejmuje aktywność dla niej samej, dla przyjemności i zabawy. Aby miało ochotę wyrażać swoje myśli, mówić o swoich wrażeniach i spostrzeżeniach, niezbędna jest przyjazna atmosfera, zapewniająca akceptację, uznanie i poczucie bezpieczeństwa. Istotne miejsce wśród działań rozwijających ekspresję werbalną mają zabawy słowne. Dziecko bawiąc się językiem, poznaje znaczenie nowych słów, odkrywa je i tworzy sieć skojarzeń, łącząc znane fakty z nowymi. Rozbudza wyobraźnię, aktywizuje wszystkie procesy poznawcze oraz zdolności twórcze. Dziecko cieszy gra słów, ponieważ dostarcza nie tylko rozrywki ale pobudza do refleksji nad językiem. Humor, żart czy absurd pojawiający się w czasie zabaw słownych w sposób zamierzony czy nie, powinien celowo im towarzyszyć, bo pobudza twórcze możliwości dziecka. Proponuję kilka przykładów zabaw, które mają na celu doskonalić sprawność językową i komunikacyjną Waszych pociech:

• Zabawa w teatr -  można wykorzystać kukiełki, pluszowe zabawki, lalki, lub samemu grać role.
• Opowiadanie - rozmawiajcie z dzieckiem jak spędziło dzień, w co bawiło się z kolegami, co ciekawego wydarzyło się w szkole. Dziecko powinno budować zdanie po zdaniu, opowiadając w pierwszej osobie liczby pojedynczej.
• Analiza problemu - rozważajcie głośno nad problemem i możliwościami jego rozwiązania. Zabieg ten zbuduje między Wami więź, rozwinie umiejętność myślenia przyczynowo- skutkowego, nauczy komunikacji międzyludzkiej.
• Szukanie drogi -  zabawa polega na budowaniu precyzyjnych wypowiedzi, które mają za zadanie doprowadzić gracza do celu. Zabawa rozwija orientację i wyobraźnię przestrzenną. Można rysować mapy, np. parku i kierować gracza: Idź w prawo, następnie przy ławce skręć w lewo do fontanny. Na miejscu czeka skarb.
• Zagadki opisywanki – podczas codziennych czynności zadawaj dziecku polecenia za pomocą opisu przedmiotu np. Podaj mi rzecz, którą można trzymać w torebce, brzęczy i jej użycie może uchronić przed włamaniem. Raz Ty zadawaj dziecku zagadkę, następnie dziecko Tobie.
• Zabawa w dubbing – włączcie Waszą ulubioną bajkę, wyłączcie głos. Starajcie się podkładać swój własny głos pod odpowiednie postacie, wymyślajcie własne dialogi.
• Czytanie – czytajcie bajki, przynajmniej 15 min dziennie, przed snem. Głośne czytanie bajek wyrabia w dziecku nawyk słuchania, rozwija jego wyobraźnię, pobudza ciekawość, wzbogaca słownictwo.
• Abstrakcja – malujcie abstrakcyjne obrazki. Będą  świetną zabawą, gdy na koniec nadacie im treść i znaczenie.
• Ilustrowanie opowiadania, bajki - rysujcie obrazki, nadajcie im tytuł.
• Układanie zdań - układajcie zdania , w którym każde słowo zaczyna się tą samą głoską.
• Ciągi wyrazów – szukajcie słowa rozpoczynającego się ostatnią sylabą poprzedniego wyrazu.
• Co tu nie pasuje -spośród kilku słów wyszukujcie to, które nie pasuje ze względu na inne znaczenie.
• Antonimy lub synonimy - wyszukujcie słów o przeciwnym lub tym samym znaczeniu.
• Rodziny wyrazów - twórzcie rodzinki słów (np. las, leśniczy, leśniczówka, leśny...).
• Zdrobnienia i zgrubienia - (pies -piesek -psisko).
• Rymy – szukajcie słów rymujących się.
• Szukajcie wyrazów ukrytych w wyrazach: Danuta (nuta), adres (dres).
• Zachęcajcie dziecko do pisania opowiadań, dzienniczków wydarzeń, pamiętników.

     Proponowane ćwiczenia oprócz funkcji stymulacyjnej prowadzą do podniesienia sprawności komunikacyjnej. Sprzyjają rozwojowi wyobraźni, ćwiczą pamięć, uwagę, spostrzegawczość. Wzbogacają słownik, utrwalają i poszerzają wiadomości. Są pomocne we wspomaganiu rozwoju języka, myślenia i mowy.

 

Źródło:

Ekspresja twórcza dziecka, konteksty – inspiracje – obszary realizacji, pod red. K. Krasoń i B. Mazepy-Domagały, Katowice 2004r.

Gry i zabawy językowe, E. Słodownik-Rycaj, Warszawa 2001r.

Nauka czytania i pisania, B. Rocławski, Gdańsk 1998r.

---

       

Jak ćwiczyć poprawną wymowę z dzieckiem            w domu?

 

1. Diagnoza

    Obowiązkowym elementem każdej terapii logopedycznej jest konsultacja ze specjalistą.     Wskaże on właściwy kierunek terapii i zaleci odpowiednie ćwiczenia. Regularne spotkania z logopedą są podstawą zajęć domowych. 

 

                                                         2. Motywacja

     Dla dzieci, tak samo jak dla osób dorosłych bardzo ważne jest dostrzeżenie celu danej czynności. Należy  tłumaczyć  dziecku  po co  wykonuje  ćwiczenia  i chwalić je nie tylko za pozytywne efekty lecz także podejmowane próby. 

                                                         

                                                           3. Regularność

   Lepiej zarezerwować 15 minut dziennie, niż ćwiczyć kilka godzin raz w tygodniu. Kluczem sukcesu jest wprowadzenie dobrego nawyku. 

                                                                           

                                                            4. Kreatywność

   Wybierz dla dziecka najbardziej atrakcyjną formę ćwiczeń. Możesz użyć przygotowanych wraz z nim materiałów, kupić gotowe gry lub książeczki do wypełniania  albo  skorzystać z  gier on-line. Warto wykorzystać  każdy  moment   i ćwiczyć np. w samochodzie, na spacerze. Różnicuj ćwiczenia tak by pobudzać ciekawość a co za tym idzie - chęć do nauki.

                                                                

                                                           5. Współpraca

   Podstawą pracy są wspólne ćwiczenia. Na zajęciach logopeda ćwiczy z dzieckiem, powtarza wyrazy, gra  w gry. Spróbujcie! To może być świetna zabawa a dziecko będzie miało większą chęć do podejmowania pracy!

                                                                   

---

 

                                                                 

                                    Złote reguły harmonijnego rozwoju mowy dziecka

                                            Zlote_reguly_harmonijnego_rozwoju_mowy_dziecka.pdf

          

---

                                                            

 

                                                         

                                                  https://soundcloud.com/kulczykfoundation/popular-tracks

     

Przesyłam ,,Mądre bajki z całego świata".  Przeznaczone dla każdego, kto chce posłuchać ciekawych historii o emocjach, towarzyszących im uczuciach i wartościach, którymi powinniśmy się kierować w życiu.

 Utwory czytają znani aktorzy, sportowcy, muzycy a także dziennikarze.

 

---

 

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ LOGOPEDYCZNYCH

 

Szanowni Państwo,

w  związku z zawieszeniem zajęć dydaktycznych proszę o wykonywanie ćwiczeń wklejonych do zeszytów z logopedii. Namawiam do czytania. Warto wprowadzić głośne czytanie, jako jedną ze wspólnych rozrywek domowników. Niech kształtowanie techniki czytania będzie celem, jak i środkiem do opanowania języka. Czytanie stymuluje wszystkie funkcje poznawcze (myślenie, pamięć, koncentrację i uwagę), tym samym wyznacza sukces edukacyjny dziecka. Zachęcam również do korzystania z innowacyjnych serwisów logopedycznych. Na zajęciach w szkole zadania z wykorzystaniem komputera są nagrodą za pracę. Dziś zachęcam do odwiedzania stron jako dodatkowego zajęcia, którego celem będzie rozwijanie poprawnej, pięknej mowy w domu. W internecie znajdziecie Państwo wiele bardzo dobrych stron oferujących darmowe gry logopedyczne.

Polecam serwis mimowa.pl, a w nim działy:

 GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA - z wykorzystaniem kamerki dziecko obejrzy jak wykonuje ćwiczenia na ekranie komputera

SEPLENIENIE  - ćwiczenia 3 szeregów głosek: syczących, ciszących i szumiących

RERANIE – usprawnianie wymowy głosek (l,r)

KAPPACYZM, GAMMACYZM – ćwiczenia głosek (k,g) oraz (f,w,b,t)  

WSPIERANIE MOWY – ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, orientacji przestrzennej, spostrzegawczości, budowanie zasobu słownictwa i rozwijanie umiejętności językowych. Atutem programu jest możliwość drukowania materiałów z poszczególnych ćwiczeń.

         Bardzo ciekawym serwisem jest yummy.pl. W programie zamieszczone są zadania wspierające terapię logopedyczną dla przedszkolaków i młodzieży szkolnej. Z założenia służy nauce języków obcych: angielskiego, francuskiego i niemieckiego ale wersja polska stanowi świetne uzupełnienie terapii logopedycznej. W doborze ćwiczeń proponuję posługiwać się mapą strony. Do moich ulubionych ćwiczeń należą: słowne, logiczne, poznawcze oraz tematyczne: np. Boże Narodzenie, Wielkanoc.

         Wspaniałe propozycje zabaw logopedycznych oferuje platforma wordwall.net. Można tu   samodzielnie tworzyć interaktywne pomoce i później je drukować.

Zbiór dobrych merytorycznie, darmowych ćwiczeń logopedycznych można znaleźć na stronie superbelfrzy.edu.pl. Polecam wartościowe ćwiczenia w terapii rerania i seplenienia. Do terapii seplenienia przydadzą się również ćwiczenia ortograficzne z głoską (rz, ż) w serwisie ortografika.pl.

          Znakomitym programem, doskonałym pod względem merytorycznym, przygotowanym przez profesjonalistów jest afast.pl. Serwis jest przeznaczony do terapii afazji sensorycznej, motorycznej       i mieszanej. Może być stosowany jako wsparcie w terapii dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.

           Wartym polecenia programem z grami edukacyjnymi jest pisupisu.pl. Dla starszych uczniów polecam zadania dotyczące omawianych lektur oraz ćwiczenia gramatyczne i zabawy słowne.

             Najmłodsze dzieci mogą bawić się i uczyć na stronie minimini.pl. Polecam sortowanie, przeciwieństwa, na jaką literę…, jakie zwierzę słyszysz…, abecadło, zgadnij, co to jest…

 

Mam nadzieję, że moje propozycje umilą dzieciom czas, urozmaicą i wzbogacą zbiór ćwiczeń oraz gier logopedycznych. Będą zachętą i motywacją do systematycznej pracy nad piękną mową.

 

                                                                                                                                                                                                             

---

PROBLEMY ZE SŁUCHEM U DZIECI

                     

Zmysł słuchu rozwija się w życiu płodowym człowieka i już ok. 15 tygodnia małżowiny zaczynają kształtem przypominać uszy dorosłego człowieka. Początkowo płód odbiera wibracje, później dźwięki. Badania pokazują, że ekspozycja znanych melodii uspokaja noworodki. Obserwuje się u nich stabilizację oddechu oraz zmiany ciśnienia krwi.

Problemy ze słuchem to choroba cywilizacyjna. Żyjemy otoczeni hałasem. Warto wiedzieć, że ucho ludzkie odbiera dźwięki o częstotliwości od 16 do 20 000 Hz, a najbardziej jest czułe na dźwięki o średniej częstotliwości mieszczące się w paśmie 2000–3000 Hz.

Natężenie dźwięków wyrażane jest w decybelach. Aby lepiej zobrazować jaka wartość decybeli odpowiada jakiej głośności posłużę się kilkoma przykładami:

• Szept                    25 – 35 dB
• Cicha mowa        35 – 55 dB
• Mowa potoczna  55 – 65 dB
• Głośna ulica         85 dB
• Silnik spalinowy  100 dB
• Dyskoteka            120 dB

            Najczęstszą i najpoważniejszą przyczyną problemów ze słuchem jest przebywanie w hałasie. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że 10% ludzi jest narażonych na szkodliwe dźwięki. Głośność na poziomie 80 dB, czyli porównywalna do ruchu ulicznego, może być groźna, ponieważ uszkadza komórki słuchowe, które odbierają wysokie częstotliwości. Od tych komórek zaczyna się starzenie fizjologiczne słuchu. Hałas powyżej 100 dB w ciągu kwadransa może nawet nieodwracalnie uszkodzić słuch. Niedosłuch pojawia się w coraz to młodszej grupie wiekowej dzieci.

Prawidłowym słyszeniem, tzw. normą słuchową określamy przedział od 0 do 20 dB. Słyszenie, które przekracza te wartości, wskazuje na ubytek słuchu, okresowy lub trwały. Ze względu na głębokość i zakres ubytku słuchu wyróżniamy:

• niedosłuch lekkiego stopnia ( 21-40 dB ),
• niedosłuch średniego stopnia ( 41-70 dB ),
• niedosłuch znacznego stopnia ( 71-90 dB ),
• niedosłuch głębokiego stopnia ( powyżej 91 dB ).

 

             Kolejną przyczyną problemów ze słuchem u dzieci mogą być bagatelizowane stany zapalne ucha. Warto być czujnym i zwracać uwagę, czy dziecko, które ma nawracający katar nie ma też problemu z uszami. Często choroby górnych dróg oddechowych: wysiękowe zapalenie ucha środkowego, przewlekłe infekcje nosa i gardła z przerostem migdałków podniebiennych są przyczyną uszkodzenia słuchu. Innymi przyczynami są korek woszczynowy, ciało obce w uchu a także urazy głowy a w ich konsekwencji rozerwanie łańcucha kosteczek słuchowych. Ten typ niedosłuchu ( tzw. przewodzeniowy ) najczęściej poddaje się leczeniu farmakologicznemu lub operacyjnemu. Badania (prof. J. Cieszyńska-Rożek) pokazały, że w wielu przypadkach wczesne lekkie ubytki słuchu prowadzą do postępującej głuchoty. Dzieje się tak w okresie dojrzewania, w momencie gwałtownego wzrostu lub w przypadku nawracających infekcji ucha. Według prof. Cieszyńskiej wiele dzieci cierpi na efekt zaklejonego ucha bez wysięku, spowodowany alergią pokarmową lub wziewną. Lekki niedosłuch czasowo przechodzi w znaczny ubytek, przekraczający nawet 60dB. Dziecko staje się niespokojne, nie reaguje na komunikaty językowe, w szkole ma zaburzenia koncentracji uwagi, źle radzi sobie na lekcjach języka obcego, nie zapamiętuje nowych terminów, nie rozumie toku lekcji. Innym typem niedosłuchu jest niedosłuch odbiorczy ( zmysłowo-nerwowy ) – spowodowany  uszkodzeniem części odbierającej dźwięk, a więc może dotyczyć  ślimaka, nerwu ślimakowego lub dalszych części drogi słuchowej w mózgu. Jest to trwałe i nieodwracalne uszkodzenie słuchu, a stosowaną formą leczenia jest zaopatrzenie dziecka w urządzenia poprawiające słyszenie tj. aparaty słuchowe i implanty ślimakowe oraz wdrożenie odpowiedniej rehabilitacji. Przy niedosłuchu typu odbiorczego dźwięki są silnie zdeformowane, co utrudnia rozumienie mowy i przekłada się również na negatywne konsekwencje w procesie nabywania języka.

               Zaburzenia słuchu mogą powodować leki, których działaniem niepożądanym jest ototoksyczność, czyli uszkadzający wpływ na komórki słuchowe lub nerw słuchowy. Do takich leków zalicza się, m.in. antybiotyki z grupy aminoglikozydów ale również popularne leki, takie jak aspiryna, furosemid stosowane w dużych dawkach.

                  W Polsce około troje dzieci na 1000 rodzi się z uszkodzonym narządem słuchu. Najczęstszą przyczyną wrodzonych wad słuchu są czynniki genetyczne ( 60 % ), czyli niedosłuch lub głuchota najbliższych krewnych (rodzice, rodzeństwo).  Decydujący wpływ mają przechodzone przez matkę w czasie ciąży choroby wirusowe lub pasożytnicze, zażywane przez matkę leki, a także alkoholizm. Ogromny wpływ ma tu również wcześniactwo, komplikacje okołoporodowe, niska masa urodzeniowa czy  choroby noworodka. Wśród dzieci przedszkolnych i szkolnych nawet co 5-6 te dziecko może mieć różnego rodzaju problemy związane ze słuchem, które wpływają na jego rozwój i wyniki w nauce.

        Uszkodzenie słuchu może prowadzić do zaburzeń  rozwoju na wszystkich płaszczyznach:  komunikacyjnej, poznawczej, emocjonalnej.  W przyszłości może również skutkować licznymi ograniczeniami, zarówno zawodowymi, jak i psychicznymi. Warto też wspomnieć, że jeżeli przez dłuższy czas do ośrodkowego UN nie docierają bodźce nerwowe, dochodzi do stopniowej utraty umiejętności ich analizy. Im dłuższy jest czas niesłyszenia, tym większe ryzyko wystąpienia deprywacji słuchowej, czyli zanikania połączeń neuronalnych w mózgu spowodowanych brakiem bodźców słuchowych do przetwarzania.  Ogromnie ważna jest zatem jak najwcześniejsza diagnoza niedosłuchu oraz zastosowanie efektywnego leczenia i wdrożenie intensywnej rehabilitacji słuchu oraz mowy. Tylko podjęcie tak kompleksowego działania daje dzieciom szansę na wyrównanie umiejętności względem słyszących rówieśników. W zależności od rodzaju i głębokości uszkodzenia słuchu może zostać zastosowane leczenie farmakologiczne, operacyjne lub kompensowanie niedosłuchu przy użyciu aparatów słuchowych i implantów ślimakowych. Dzięki wczesnej diagnozie terapia logopedyczna zaczyna się już przed pierwszym rokiem życia dziecka. Domownicy powinni nauczyć się od logopedy szczególnego sposobu organizowania komunikacji z dzieckiem. Podstawowym założeniem jest świadome dostarczanie zwiększonej ilości informacji, pozwalających dziecku samodzielnie odkrywać struktury języka (fleksję i składnię). Konieczne jest równoczesne zastosowanie stymulacji rozwoju wszystkich funkcji poznawczych, warunkujących uczenie się mowy.

Aparaty słuchowe są to urządzenia, które mają za zadanie wzmocnić dźwięk w taki sposób, aby był on percypowany przez osobę z niedosłuchem w sposób najbardziej optymalny, komfortowy i bezpieczny. Aparaty słuchowe różnią się między sobą możliwościami technicznymi, wielkością i kształtem. Rodzaj aparatu słuchowego oraz jego techniczne ustawienie są dopasowywane indywidualnie do danego pacjenta. Ważną częścią aparatu słuchowego jest wkładka uszna, która często decyduje o tym, czy urządzenie zostanie zaakceptowane przez pacjenta. Wkładka ma za zadanie uszczelnić przewód słuchowy zewnętrzny i doprowadzić dźwięk o ucha. Zbyt szczelna wkładka, może zniekształcać dźwięk, powodować zbyt głośne słyszenie własnego głosu, powstawanie wrażenia echa, natomiast nieszczelna wkładka powoduje powstawanie sprzężenia zwrotnego i piszczenie aparatu. Z całą pewnością można stwierdzić jednak, że aparaty słuchowe posiadają dużo większą ilość zalet, niż wad. Wśród nich można wymienić przede wszystkim poprawę jakości słuchu. Kolejną zaletą jest możliwość dopasowania sprzętu do indywidualnych potrzeb pacjenta. W zależności od intensywności niedosłuchu, lekarz jest w stanie dobrać aparat, który jednocześnie będzie dobrze wyglądał oraz spełniał swoje zadania w zakresie poprawy jakości słuchu. Aparaty można dobierać także kolorystycznie do koloru skóry czy włosów danej osoby. Większość tego rodzaju sprzętu medycznego cechuje wysoka jakość dźwięku, duża odporność mechaniczna oraz manualna regulacja głośności. Aparaty słuchowe dostępne na rynku są także łatwe w obsłudze, co jest niezwykle istotne dla osób starszych. Z całą pewnością urządzenia te spełniają swoją rolę. Dobrane pod okiem lekarza specjalisty mogą poprawić w znacznym stopniu komfort życia każdego pacjenta z problemem niedosłuchu.

Jakie wady ?   Najczęściej występującą wadą wśród aparatów można wymienić zbyt duży rozmiar. Generalnie zasada jest taka – im większy niedosłuch, tym większy aparat słuchowy. Dotyczy to głównie aparatów zausznych. Inną trudnością jest przyzwyczajenie dziecka do systematycznego korzystania z tych urządzeń. Negatywną cechą występującą w zależności od modelu aparatu może być utrudniona wentylacja ucha, czasem niska wydajność baterii. Natomiast w przypadku aparatów słuchowych najwyższej generacji bardzo istotną wadą jest wysoka cena sprzętu.

Najnowsze zalecenia dotyczące stosowania aparatów słuchowych są następujące:

• Nie protezuje się niedosłuchów do 25 dB
• Przy ubytku słuchu 26-40 dB aparaty słuchowe stosowane są w uzasadnionych przypadkach
• Każdy niedosłuch powyżej 41 dB jest bezwzględnym wskazaniem do zastosowania aparatu słuchowego

 

Implanty ślimakowe

System implantu ślimakowego jest protezą słuchu, która pozwala na ominięcie uszkodzonych części ucha wewnętrznego i bezpośrednią elektryczną stymulację nerwu słuchowego. Składa się z dwóch części: wewnętrznej – implantu wszczepianego podczas operacji oraz części zewnętrznej – tzw. procesora mowy, który jest noszony na zewnątrz. Implanty ślimakowe stosowane są głównie u osób ze znacznym i głębokim niedosłuchem odbiorczym, osób z częściową głuchotą, a także w przypadku osób z jednostronną głuchotą. Kwalifikacja do operacji wszczepienia implantu ślimakowego obejmuje wiele badań i konsultacji. Po operacji rozpoczyna się bardzo intensywny proces dopasowywania odpowiednich ustawień procesora mowy dla osiągnięcia jak najlepszych korzyści. Na sukces po operacji wszczepienia implantu składa się prawidłowo przeprowadzony zabieg, odpowiednie dopasowanie urządzenia do konkretnego pacjenta oraz intensywna rehabilitacja, która jest niezbędna nie tylko w przypadku małych dzieci ale również młodzieży i osób dorosłych niezależnie od tego, kiedy nastąpiło uszkodzenie słuchu i jak długo trwało. 

Jakie są zalety implantów ślimakowych?

o   Poprawia rozumienie mowy bez czytania z ust

o   Poprawia jakość rozumienia mowy

o Ułatwia lokalizowanie dźwięków ( dot. osób obustronnie zaimplantowanych)

o   Ułatwia rozróżnianie dźwięków płynących z otoczenia, ich cech i głośności

o   Pozwala odróżniać dźwięki niektórych instrumentów muzycznych.

Jakie są wady implantów ślimakowych?

o  Dźwięki z implantu różnią się od tych uznawanych za normę. Pacjenci, którzy byli słyszącymi osobami opisują te dźwięki jako „mechaniczne”,  „techniczne”. To postrzeganie po kilku tygodniach stosowania implantu zmienia się i większość pacjentów po tym czasie nie dostrzega sztucznej jakości dźwięku.

o   Implant może zniszczyć resztki słuchu ucha, dlatego w przypadku odrzucenia przez organizm implantu nie ma powrotu do aparatu.

o   Nie ma 100% gwarancji, że implant przyniesie korzyści. Może się zepsuć a wtedy konieczny jest ponowny zabieg.

o Posiadanie implantu ślimakowego wyklucza możliwość przeprowadzenia niektórych badań oraz zabiegów.

o      Można uszkodzić implant poprzez niektóre sporty, wypadki lub inne oddziaływania w pobliżu ucha.

o   Część zewnętrzna , czyli procesor nie może zamoknąć, dlatego w trakcie kąpieli, pływania należy go zdejmować ( chyba, że posiada specjalne zabezpieczenia).

o   Długa i intensywna rehabilitacja słuchowa, bez której nie będzie dobrych efektów nie tylko w słyszeniu, ale przede wszystkim w rozumieniu mowy niezależnie od tego czy to pierwszy implant czy pacjent jest po reimplantacji.

o      Zagrożenia związane z samą operacją.

Co może sugerować, że dziecko ma niedosłuch?  

o   opóźniony rozwój mowy,

o   ograniczony zasób słownika biernego i czynnego,

o   proste konstrukcje gramatyczne,

o   wady wymowy,

o   zaburzenia artykulacji i prozodii,

o  trudności w zrozumieniu przekazów językowych, w hałasie, na przerwie lub z większej odległości,

o   trudności w nauce czytania i pisania,

o   problemy z pisaniem ze słuchu,

o   trudności z jednoczesnym słuchaniem i robieniem notatek,

o   trudności z zapamiętywaniem sekwencji poleceń,

o   trudności w powtarzaniu i zapamiętywaniu nowych słów, zdań, treści,

o   problemy w nauce języków obcych,

o   patrzenie na twarz osoby mówiącej,

o   problemy z koncentracją uwagi,

o   znudzenie i przeszkadzanie na lekcji,

o   braki i luki w wiedzy na skutek redukcji bodźców słuchowych,

o   udzielanie niewłaściwych odpowiedzi na pytania,

o   brak reakcji na komunikaty słowne, na imię,

o   opóźnione reagowanie na komunikaty,

o   dopytywanie, prośby o powtórzenie,

o   pogłaśnianie telewizora, radia,

o   głośne mówienie,

o   gorsze wyniki w nauce,

o   frustracja, zaburzenia emocjonalne,

o   unikanie kontaktów z rówieśnikami, wycofanie.

 

          Każda osoba z uszkodzonym słuchem, niezależnie od wieku i zdobytych doświadczeń,  zarówno językowych, jak i słuchowych, potrzebuje pomocy specjalistów w zakresie nauki słuchania, tzw. wychowania słuchowego, treningu słuchowego, kształtowania kompetencji językowych. Pomimo wczesnej diagnozy uszkodzeń słuchu wciąż jeszcze wiele dzieci otrzymuje aparaty słuchowe lub implanty ślimakowe dopiero po pierwszych urodzinach. Jest to bezpowrotnie stracony czas nie tylko uczenia się języka i przede wszystkim prawidłowej prozodii, ale rozwijania wszystkich funkcji poznawczych. Bodźce akustyczne są nośnikami informacji o świecie dla niemowlęcia. Terapię powinno się rozpocząć we wczesnym okresie rozwoju dziecka, najlepiej przed 6 miesiącem życia. Ćwiczenia można podzielić na kilka etapów, zgodnie z zasadą stopniowania trudności i pojawiania się nowych umiejętności.

1. Na pierwszym etapie kształtuje się umiejętność zauważania obecności lub braku dźwięku. Wykorzystuje się tu dźwięki, które można usłyszeć zarówno w domu jak i na zewnątrz.

2. Na tym etapie kształtuje się umiejętność spostrzegania podobieństw    i różnic między

dźwiękami. Różnicowanie jest warunkiem kształtowania się umiejętności ich identyfikowania. Różnice mogą dotyczyć barwy, natężenia, czasu trwania i wysokości.   Dziecko powinno opanować umiejętność rozróżniania głosów damskich, męskich, dziecięcych;   głośnego, cichego;  krótkiego, długiego;  czy dwa słowa lub zdania są takie same czy różne.

3. Identyfikowanie dźwięków otoczenia oraz dźwięków mowy.

- Dziecko rozpoznaje odgłosy otoczenia, zwierząt  i jego zadaniem jest wskazanie odpowiedniego obrazka. W zależności  od umiejętności dziecka może mieć np. za zadanie wybrać odpowiednią kredkę z zestawu w zależności od usłyszanego koloru.

- Dziecko powtarza usłyszane zdanie związane z pewnym przedmiotem, obrazkiem, który ma przed sobą.

4. Kształtowanie umiejętności rozumienia oraz powtarzania wypowiadanych słów, następnie zdań, tekstów nie posiłkując się żadną podpowiedzią. Przykładem dobrego rozumienia mowy jest poprawne wykonywanie usłyszanego polecenia.

5. Rozumienie mowy na tle dźwięków zakłócających. Zwiększa się tu poziom trudności poprzez przyspieszenie tempa mówienia, zwiększanie odległości między dzieckiem a osobą mówiącą lub celowego włączania w tle dźwięków zakłócających np. gwaru rozmów, hałasu ulicznego. Na tym etapie pacjent powinien rozumieć to, co słyszy jeśl patrzy i słucha w obecności  dodatkowych dźwięków zakłócających, a w kolejnym etapie nie patrząc, w  obecności  dodatkowych dźwięków zakłócających.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

Źródło:

„Strefa logopedy” - poradnik logopedyczny, październik 2019 Nr 7

 www.zdrowepomorze.pl>aparat-słuchowy

„Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii

 neurobiologii i językoznawstwa” J. Cieszyńska-Rożek, Kraków, 2013r.

 

---

 ĆWICZENIA W SZKOLE    

                                                       

      Na zajęciach logopedycznych w szkole podejmuje się szereg ćwiczeń i zabaw rozwijających  kompetencję  językową dzieci.  Prawidłowa artykulacja ma ogromne znaczenie. Jest jednym z warunków osiągania sukcesów szkolnych. Kształtuje wizerunek dziecka w oczach rówieśników i osób dorosłych.  W percepcji społecznej funkcjonuje tzw. „efekt aureoli” . Ładni ludzie, z prawidłową wymową   i przyjemnym brzmieniem głosu są postrzegani jako bardziej inteligentni, przyjaźni czy otwarci. Dzieci wcześnie i prawidłowo mówiące często oceniane są jako bystre, sprytne i mądre. Celem zajęć logopedycznych w szkole jest kształtowanie prawidłowej mowy poprzez  korygowanie różnorodnych zaburzeń. Usprawnianie techniki czytania i pisania, a także wdrażanie dzieci do twórczej aktywności słownej. Wady wymowy powinny być korygowane możliwie szybko, także ze względu na wczesną naukę języków obcych. Niepoprawne realizacje bardzo szybko utrwalają się. Im później rozpoczyna się pracę nad uzyskaniem prawidłowej artykulacji, tym dłużej trwa terapia. Dziecko chce mówić o wszystkim co dostrzega, co przeżywa, pytać o to, czego nie rozumie. Proces nabywania języka jest nierozerwalnie  związany z jego aktywnością i kreatywnością. Maluch eksploruje przestrzeń poprzez patrzenie, słuchanie, dotykanie, wąchanie, smakowanie oraz wewnętrzne czucie swoich ruchów i pozycji ciała. Zakłócenia kształtowania się etapów rozwoju wpływają na tempo i jakość nabywania mowy. Kompetencja językowa jest ściśle związana z rozwojem intelektualnym. Samodzielne  budowanie zdań gramatycznie poprawnych, to przecież obraz myślenia. Umiejętność prawidłowego realizowania głosek rozwija się stopniowo. Uwarunkowana jest ona możliwościami słuchowymi, motorycznymi, kształtowaniem się dominacji stronnej (lateralizacji), a szczególnie aktywnością lewej półkuli mózgu. Jeżeli wypowiedzi dziecka nie są zrozumiałe dla otoczenia, a ono samo  wycofuje się  z komunikacji, należy rozpocząć stymulację wspierającą rozwój systemu fonetyczno-fonologicznego.